Lang voordat papier werd uitgevonden, liet de mens tekens achter in zijn omgeving om informatie visueel te communiceren. Deze tekens waren voornamelijk cruciaal voor eenvoudige ruimtelijke oriëntatie. Naarmate de tijd verstreek, werd er een gemeenschappelijke betekenis toegekend aan deze symbolen, wat tegenwoordig bekend staat als de discipline van Environmental Graphic Design (EGD).
Dit vakgebied is relatief modern en is in de afgelopen 40 jaar geformaliseerd. Voorheen was het gekoppeld aan architectuur en bekend als Architectural Graphics. Beoefenaars van deze discipline realiseerden zich dat er aanzienlijke verschillen bestonden tussen hun werk en dat van traditionele grafische ontwerpers, omdat Environmental Graphic Design betrekking heeft op het plannen en communiceren van informatie over driedimensionale objecten in een ruimte. In 1973 werd de Society for Environmental Graphic Design (SEGD) opgericht.
Wayfinding Design is een onderdeel van EGD. Het bestaat uit Wayfinding Design, dat gebruikers helpt zich te oriënteren en te navigeren in een ruimte, Interpretation, dat informatie verzamelt over de ruimte, en Placemaking, dat het kenmerkende beeld van de ruimte vormt.
Bewegwijzering en Wayfinding
Hoewel ze vaak door elkaar worden gebruikt, richt Bewegwijzering zich vooral op signalen en tekens, terwijl Wayfinding zich concentreert op een bredere visie van oriëntatie binnen een plaats.
Specifiek omvat deze discipline de borden en symbolen die een ruimte, of een reeks ruimtes, visueel en informatief definiëren: van luchthavens, hotels, parken en bedrijfsgebouwen tot ziekenhuizen, het transportsysteem en complete steden.
Nut en grenzen
In praktische termen is het doel van Wayfinding Design het vormen van een mentale kaart van de ruimte in het hoofd van een gebruiker die probeert te navigeren. Hoe duidelijker de fysieke structuur van de ruimte is, des te duidelijker zal de mentale kaart zijn.
Het is belangrijk te beseffen dat zelfs de beste bewegwijzering niet alle navigatieproblemen kan oplossen in een zeer complexe ruimte. Wayfinding design kan navigatie binnen een locatie vergemakkelijken, maar het vertrouwen op de fysieke structuur heeft zijn beperkingen.
De identiteit van een ruimte
Het belang van branding en brandingstrategieën wordt steeds belangrijker binnen zowel grote als kleine organisaties, commercieel of institutioneel. Een merkstrategie erkent dat een gebruiker in aanraking komt met een merk via verschillende contactpunten, waarvan de hoeveelheid en kwaliteit beheerd moeten worden.
Een effectieve strategie omvat Wayfinding Design binnen de te ontwikkelen en te verbeteren contactpunten. Bewegwijzering moet visueel naadloos integreren met andere elementen van de identiteit van een organisatie.
Bewegwijzering kan op twee manieren worden benaderd. Met de harmoniestrategie reflecteert en versterkt de signagestructuur de ruimtelijke en architecturale eigenschappen van een ruimte. Bij de opgelegde aanpak is het wayfinding-ontwerp bedoeld om een uniforme identiteit te creëren, onafhankelijk van de visuele kenmerken van een fysieke locatie.
Relevante voorbeelden
Laten we nu kijken naar enkele voorbeelden van Wayfinding Design projecten, ontwikkeld in verschillende gebieden en op verschillende schaalniveaus. Belangrijke aspecten van de discipline zijn onder meer de druk- en productietechnieken van de artefacten die de bewegwijzeringsstructuur vormen.
Centre Pompidou, Parijs
Ruedi Baur is een Franse ontwerper die beroemd is om zijn bewegwijzeringsprojecten in de jaren 1990. Voor zijn werk aan het Centre Pompidou in Parijs werkte Baur samen met de architecten Renzo Piano en Richard Rogers om bewegwijzering te creëren in harmonie met de architectuur. Het ontwerp weerspiegelt de internationale ziel van het Centre: er werd gekozen voor een reeks kleuren (waaronder geel als hoofdkleur) en er werden pictogrammen gemaakt voor navigatie binnen de site.
Op technisch niveau omvatte de ontwikkeling van het project het gebruik van neonlichten, plastic borden die aan het plafond hingen en grote papieren banners.
Tate Modern, Londen
Tate Modern is de meest bezochte galerie voor hedendaagse kunst in Europa. De galerie opende haar deuren in 2000 en onderging verschillende uitbreidingen, die in 2017 werden voltooid. Het Wayfinding Design voor Tate Modern werd toevertrouwd aan het in Londen gevestigde bureau Cartlidge Levene, dat gespecialiseerd is in bewegwijzering en visuele identiteit. Dit project focust op de navigatie door de diverse gebouwen en zalen van de galerie.
De bewegwijzering in Tate Modern bestaat hoofdzakelijk uit voorgespannen vinylplaten die op betonnen muren zijn bevestigd. Daarnaast voorzien diverse artefacten, waaronder brochures en kaarten, bezoekers van meer informatie.
Centrum voor vroeg onderwijs in Oost-Sydney
De Australische ontwerpstudio Toko was verantwoordelijk voor het ontwerp van de bewegwijzering van het East Sydney Early Learning Centre. De inspiratie voor dit project kwam van de bouwstenen die kinderen gebruiken. Het gekozen kleurenschema is zacht maar gevarieerd, en het lettertype is eveneens zacht.
De bewegwijzeringselementen zijn bevestigd op een houten frame en worden bij elkaar gehouden door magneten, waardoor de blokken naar behoefte en bij architecturale veranderingen herschikt kunnen worden.
Luchthaven Schiphol, Amsterdam
Mijksenaar, een communicatiebureau gevestigd tussen Amsterdam en New York, is sinds 1990 verantwoordelijk voor het Wayfinding Design op Amsterdam Schiphol Airport. Het project kenmerkt zich door intensief gebruik van de kleur geel, duidelijke pictogrammen en goed leesbare typografie. Het gebruikte lettertype is Frutiger, ontworpen door Adrian Frutiger in de jaren 1970 voor de bewegwijzering van luchthaven Parijs Charles de Gaulle.
De bewegwijzering op de Nederlandse luchthaven bestaat voornamelijk uit grote, verlichte borden die aan het plafond hangen of aan de zijkanten van de gates zijn geplaatst.
Wayfinding Design heeft een aanzienlijke invloed op ons dagelijks leven. Hoewel de digitale wereld steeds meer ons dagelijks leven penetreert, blijft fysieke en statische bewegwijzering van groot belang. De besproken voorbeelden tonen aan dat er volop ruimte is om te experimenteren met kleuren, typografie en druk- en productietechnieken, om zo effectieve resultaten te bereiken die sterk kunnen variëren.