Voor velen is ontwerpen niet slechts een baan, maar een diepgewortelde passie en een bezigheid waar zij graag hun vrije tijd aan wijden. Zo vervagen de lijnen tussen werk en plezier weleens, zoals bij het bekijken van talloze documentaires, programma’s en presentaties die zowel als educatief materiaal als vrijetijdsbesteding kunnen dienen.
In de loop der jaren is de interesse in design en grafisch ontwerp aanzienlijk toegenomen, evenals de audiovisuele producties die deze sector en zijn sleutelfiguren belichten, variërend van onafhankelijke initiatieven tot door grote streamingdiensten verspreide producties.
Hier volgt een selectie van documentaires uit de recente geschiedenis die een significante impact hebben gehad en zowel voor ontwerpers als leken fascinerende inzichten bieden.
Graphic Means (2017), door Briar Levit
Graphic Means, een onafhankelijke documentaire gecreëerd door Briar Levit, een docent Grafisch Ontwerp aan de Portland State University, en gefinancierd door middel van crowdfunding via Kickstarter.
Deze documentaire biedt een boeiende kijk op de evolutie van grafisch ontwerp van de jaren ’50 tot de jaren ’90, een periode die voorafging aan de revolutie die desktop publishing ongeveer 30 jaar geleden teweegbracht. Deze fase markeert mogelijk de meest ingrijpende veranderingen binnen het vakgebied, waarbij er in slechts enkele decennia tijd een overgang plaatsvond van traditionele druktechnieken zoals linotype naar fotocompositie en uiteindelijk naar digitale software.
Taken die tegenwoordig met een simpele druk op de computerknop worden uitgevoerd, vereisten destijds diverse processen, hulpmiddelen en gespecialiseerde beroepen.
Deze documentaire is ontstaan uit Levits wens om een ontwerppraktijk en productieproces te onderzoeken dat voor veel na de jaren ’90 opgeleide ontwerpers, inclusief Levit zelf, grotendeels onbekend was.
Na te zijn vertoond op diverse festivals en evenementen, is de documentaire nu beschikbaar voor streaming via www.graphicmeans.com.
Helvetica (2007), door Gary Hustwit
Helvetica, wellicht een van de meest gerenommeerde documentaires over grafisch ontwerp, focust op de alomtegenwoordigheid van het gelijknamige lettertype en onderzoekt hoe typografie een fundamenteel onderdeel vormt van de stedelijke omgeving en daarmee ons dagelijkse leven diepgaand beïnvloedt, vaak op onbewuste wijze.
De documentaire bevat interviews met enkele van de meest invloedrijke en vernieuwende ontwerpers die hun visie delen op hun werk, ontwerpprocessen en hun relatie met typografie. Onder hen bevinden zich Erik Spiekermann, Matthew Carter, Massimo Vignelli, Wim Crouwel, Hermann Zapf, Neville Brody, Stefan Sagmeister, Michael Bierut, David Carson, Paula Scher, Jonathan Hoefler, Tobias Frere-Jones, Experimental Jetset, Michael C. Place, Norm, Alfred Hoffmann, Mike Parker, Bruno Steinert, Otmar Hoefer, Leslie Savan, Rick Poynor en Lars Müller.
Ondanks dat het bijna 15 jaar geleden is sinds de première, blijft de analyse relevant in zowel inhoud als benadering, met een blik op design en reclame vanuit psychologische, sociale en artistieke invalshoeken.
Helvetica is de eerste film van regisseur Gary Hustwit, die later andere opmerkelijke documentaires over design maakte, zoals Objectified (2008), Urbanized (2011) en Rams (2018), voortbordurend op zijn fascinatie voor typografie en design.
Helvetica is beschikbaar voor streaming tegen betaling op Vimeo.
Abstract: The Art of Design (2017-2019), door Scott Dadich
Abstract: The Art of Design is een Netflix-original serie die in twee seizoenen gerenommeerde ontwerpers in verschillende disciplines volgt en hun creatieve processen belicht.
Elke aflevering is gewijd aan een andere ontwerper, en biedt een persoonlijk inzicht in hun leven, gewoontes, successen en werkwijzen.
De serie belicht ontwerpers uit diverse werelddelen, actief in uiteenlopende sectoren, van sneakerontwerp tot scenografie tot typografie, en biedt een kijkje in de veelzijdigheid van designberoepen en de gelijkenissen in de creatieve processen die zij volgen, gekenmerkt door herhaalde cycli van onderzoek, keuzes maken en verfijningen aanbrengen.
De 14 afleveringen zijn boeiend voor zowel professionals in het veld die zich kunnen verdiepen in bekende en onbekende aspecten van hun beroep als voor nieuwkomers in de designwereld, door een inkijk te bieden in de verhalen achter de objecten, ruimtes en visuals waarmee we dagelijks in aanraking komen.
Enkele van de uitgelichte ontwerpers zijn grafisch ontwerper Paula Scher, typograaf Jonathan Hoefler, illustrator Christoph Niemann en kostuumontwerper Ruth E. Carter.
Bauhaus: Het Gezicht van de 20e Eeuw (1994), door Frank Whitford
Het Bauhaus, een Duitse kunstacademie actief van 1919 tot 1933, staat bekend om zijn baanbrekende benadering van design. Opgericht door architect Walter Gropius in Weimar (later verhuisd naar Dessau en Berlijn), promootte de school het idee dat alle kunstvormen gelijkwaardig waren en elkaar aanvulden.
De documentaire belicht de ontwikkeling van de academie, de uitdagingen waarmee het geconfronteerd werd door druk van het naziregime, dat de school beschouwde als een broeinest van subversieve ideeën, en de blijvende erfenis van het Bauhaus.
Design is One: Lella & Massimo Vignelli (2013), door Kathy Brew en Roberto Guerra
Design is One volgt bijna vijftig jaar uit de carrières van Lella en Massimo Vignelli, het ontwerpersduo dat een significante invloed had op het typografische en stedelijke landschap in Amerika en een beslissende rol speelde in design in de tweede helft van de 20e eeuw. Hun werk, variërend van het grafisch systeem van de New Yorkse metro, het visuele imago van de Italiaanse Ferrovie dello Stato, tot de branding van American Airlines, getuigt van hun veelzijdigheid, variërend van typografie en bedrijfsidentiteit tot product- en interieurontwerp.
De documentaire benadrukt de samenwerking tussen het echtpaar en de complementariteit van hun vaardigheden, en erkent de aanzienlijke bijdrage van Lella, die vaak werd overschaduwd door haar echtgenoot in de media.
Samen met Helvetica, heeft Design Is One de bijdrage van de Vignelli’s aan het designveld verder versterkt in het collectieve bewustzijn.
Design Is One is beschikbaar voor streaming tegen betaling op designisonefilm.com.
Deze selectie biedt een gevarieerde kijk op de wereld van design en grafisch ontwerp, ideaal voor iedereen die zich wil verdiepen in dit fascinerende vakgebied.
Veel kijkplezier gewenst!