Gids voor Cyanotype

Gids voor Cyanotypie: De Pruisisch Blauwe Afdruk

Cyanotypie is een fotografische drukmethode bekend om zijn kenmerkende Pruisisch blauwe kleur. Ontwikkeld in 1842 door de wetenschapper en astronoom Sir John Herschel, werd het aanvankelijk gebruikt voor het reproduceren van aantekeningen en diagrammen, vaak in architecturale blauwdrukken tot halverwege de 20e eeuw.

Cyanotypieën maken is een eenvoudig en lonend proces dat gemakkelijk thuis kan worden uitgevoerd. U kunt de chemicaliën in poedervorm kopen of kiezen voor een vooraf gemengde kit.

Benodigdheden voor ongeveer 50 A4 afdrukken:

• 20g groen ijzerammoniumcitraat
• 8g rood kaliumferricyanide
• 200ml water (bij voorkeur gedestilleerd)
• Weegschaal
• Maatcilinder
• Zuurvrij, stevig papier
• Twee 100ml containers en een 200ml container (bij voorkeur van amberkleurig glas)
• Wasbak
• Borstel of spons zonder metalen onderdelen
• Glasplaat minstens zo groot als het papier

Veiligheidsnota:

Cyanotypie is een veilige methode om thuis fotografische prints te maken. De gebruikte chemicaliën, ammoniumijzercitraat en kaliumferricyanide, zijn over het algemeen niet schadelijk. Toch is het belangrijk om basisveiligheidsrichtlijnen te volgen om inname of inhalatie van de stoffen te voorkomen. Dek altijd het werkgebied af, gebruik geen keukengerei voor de chemicaliën die je ook voor voedsel gebruikt, bewaar de chemische oplossingen gescheiden van voedsel en drank, en draag steeds handschoenen en een masker tijdens de voorbereiding en het gebruik van de chemicaliën.

Kaliumferricyanide kan gevaarlijk worden bij temperaturen boven 300 °F of als het in contact komt met sterke zuren, situaties die in het cyanotypieproces vermeden worden.

1.Voorbereiding van de oplossingen:

Begin in een goed geventileerde ruimte waar weinig direct zonlicht komt. Bescherm je werkoppervlak met kranten of plastic om vlekken door de oplossingen te voorkomen. Los vervolgens het ijzerammoniumcitraat op in 100 ml water in één container (Oplossing A) en het kaliumferricyanide in een andere container met dezelfde hoeveelheid water (Oplossing B). Bewaar de oplossingen op een donkere en droge plek voor minimaal 24 uur. Hoewel deze oplossingen tot zes maanden houdbaar zijn, is het aanbevolen ze binnen enkele weken te gebruiken.

2. Bereiding van de Emulsie

Voor het bereiden van de emulsie, combineer je gelijke delen van de twee oplossingen in een donkere container. Dit proces moet plaatsvinden in een ruimte waar geen direct zonlicht binnenkomt. Het is niet nodig om volledige duisternis te hebben; een lamp van 25 watt op enige afstand is voldoende, aangezien de emulsie alleen gevoelig is voor ultraviolet licht.

Zodra de oplossingen zijn gemengd, dienen ze zo snel mogelijk gebruikt te worden om vermindering van kleurintensiteit en gevoeligheid te voorkomen. Het is dus aan te raden om alleen de hoeveelheid emulsie te bereiden die je nodig hebt. Voor referentie: 200 ml emulsie (100 ml van elke oplossing) is voldoende voor ongeveer 50 A4-afdrukken.

3. Het Papier Coaten

Werk verder in een ruimte zonder zonlicht. Giet de voorbereide emulsie in een bakje en breng het met een borstel of spons gelijkmatig aan over het papieroppervlak om strepen of vlekken te voorkomen. Het ideale papier voor cyanotypie is dik en sterk, zoals aquarelpapier, hoewel je verschillende soorten papier kunt testen om de verschillen in resultaat te beoordelen. Nadat het papier is bedekt met emulsie, duurt het ongeveer 30 minuten voordat het droog is.

4. Belichting

Zodra het papier droog is, kan het daadwerkelijke afdrukproces beginnen. Plaats de met emulsie behandelde plaat in direct zonlicht en leg onmiddellijk de objecten die je wilt ‘fotograferen’ op het oppervlak, bedekt met een glasplaat.

De belichting is de meest cruciale fase van het proces; het zonlicht is variabel en onvoorspelbaar, en factoren zoals het seizoen, het tijdstip van de dag en de positie ten opzichte van de zon beïnvloeden de duur van de belichting. Deze kan variëren van 3 tot 20 minuten, afhankelijk van het type papier. Het is aan te raden om een voorafgaande test uit te voeren door een afbeelding periodiek te bedekken om de optimale belichtingstijd te bepalen.

De kleur van de afdruk zal onder de zon direct donkerder worden, maar het is belangrijk om te wachten tot de kleur dofbruin wordt voordat je bepaalt dat de afdruk klaar is.

5. Ontwikkeling en Drogen

Na afloop van de belichtingstijd, plaats je de afdruk in een bak met stromend water. Spoel en schud het vel totdat de gele patina verdwijnt en een diepblauwe kleur overblijft. Laat de afdruk vervolgens ongeveer een uur in de schaduw drogen.

Zodra de afdruk droog is, is de afbeelding permanent vastgelegd op de cyanotypie. Het is raadzaam om de afdrukken uit direct zonlicht te houden om verkleuring te voorkomen. Mochten ze na verloop van tijd toch vervagen, leg ze dan een paar dagen in het donker om de originele kleur te herstellen.

6. Verwijdering

De restanten van gebruikte chemicaliën kunnen in kleine hoeveelheden met veel water door de huishoudelijke afvoer worden gespoeld, zodat ze niet geconcentreerd blijven. Gooi deze stoffen niet weg in de prullenbak.

Cyanotypieën kunnen worden gebruikt om een breed scala aan objecten af te drukken. Planten en bloemen zijn populaire en effectieve keuzes vanwege hun verschillende opaciteiten, die variërende kleurschakeringen produceren. Maar ook veren, glazen en plastic voorwerpen, textiel en borduurwerk zijn geschikt. Het is de moeite waard om te experimenteren met zoveel mogelijk verschillende voorwerpen en media, zoals stof naast papier, om de effecten te zien.

De kenmerkende diepblauwe kleur en de fijne details van cyanotypieën geven deze afdrukken hun unieke kwaliteiten. Een groot deel van de schoonheid van cyanotypie ligt echter in het proces zelf en in het experimenteren met verschillende technieken en materialen.